Louis Huivenaar
Gecertificeerd Taxateur en Restaurateur van Harmoniums en Celesta's

Geschiedenis van het Harmonium

Het harmonium heeft nog een redelijk jonge historie. In 1840 werd door de fransman Alexandre Debain een toetsinstrument met doorslaande tongen gemaakt. Debain gaf zijn instrument de naam "harmonium", en probeerde zelfs deze naam middels een patent te beschermen. Sinds die tijd is zijn uitvinding door anderen overgenomen. Het harmonium werd in de laatste helft van de vorige eeuw bij honderdduizenden gefabriceerd.

Parallel aan en direct volgend op deze ontwikkeling werd er in Amerika ook een instrument ontwikkeld, dat gebruik maakte van doorslaande tongen, het zogenaamde "Reed Organ", ook wel aangeduid als "American Organ".  Terwijl Debain in zijn instrumenten gebruik maakte van drukwind, werd er in de Amerikaanse systemen gebruik gemaakt van zuigwind.

Het drukwind instrument is in hoofdzaak gebouwd in Europa, met name in Frankrijk. Het latere zuigwindharmonium werd vooral gebouwd in Amerika, en in Europa in Duitsland.

Het drukwindharmonium onderscheidt zich door zijn krachtige klank duidelijk van het zuigwindharmonium, dat zachter en weker van klank is. Hierdoor werd het zuigwindharmonium vooral in huiskamers gebruikt.

In de tweede helft van de 19-e eeuw is er door diverse componisten muziek geschreven, speciaal voor het harmonium. Hier zijn de namen te noemen van Alain, Boëllman, César Franck, Karg-Elert, Liszt, Reger, Widor, etc.

In de jaren na de tweede wereldoorlog verloor het harmonium zijn populariteit, en werd het vervangen door electronische muziekinstrumenten of andere muziekapparatuur. Oude instrumenten werden massaal vernietigd of "gemoderniseerd".

Gelukkig is de laatste 10 jaar een kentering te bespeuren, doordat er verschillende verenigingen rond het harmonium worden opgericht, en er ook middels CD en radio aandacht voor de harmonium muziek wordt gevraagd. Zo krijgt het harmonium langzaam aan de aandacht die het verdient, zijnde een instrument met een eigen karakter met een eigen cultuur-historische geschiedenis.

Meer informatie over het harmonium en zijn geschiedenis is te vinden in een aantal recente publicaties:

Ook op het internet is op een aantal plaatsen informatie te vinden over het harmonium, zijn constructie en zijn geschiedenis.

De meest interessante zijn: